درخشش خانه‌های تاریخی قم در قامت گالری‌های هنری و موزه‌های قم‌شناسی. مدرس ملی فدراسیون جهانی گردشگری به تشریح نقاط ضعف و آسیب‌های موجود در صنعت گردشگری پرداخت. الهام نداف‌نیا، مدرس ملی فدراسیون جهانی گردشگری، در نشست بنیاد قم پژوهی، بررسی چالش‌های صنعت گردشگری استان قم، عنوان کرد: صنعت گردشگری، نوعی صنعت خدماتی است که ترکیبی از بخش‌های اقتصادی مختلف است که به ارائه خدماتی هم چون مسکن و اقامت، غذا، نوشیدنی، حمل‌ونقل و خدمات تفریحی می‌پردازد و با صنعت توزیع و خدمات فروش اجناس و خدمات همکاری می‌کند.
وی ادامه داد: صنعت گردشگری در کنار اصطلاحاتی همانند بهره‌وری، درآمدزایی و اشتغال، رشد اقتصادی، توسعه اجتماعی و … استفاده می‌شود؛ اما هیچ کالایی مانند دیگر تولیدات صنعتی تولید نمی‌کند که بتوانید آن را خریده و با خود به خانه‌تان منتقل کنید. از این‌رو، گردشگری صنعت مهمان‌نوازی و پلی بین مردم مختلف دنیا است و بیشترین استفاده را از مردم به نسبت دیگر صنایع دارد و سهم ارزشمندی را در اقتصاد جهان از آن خود کرده است.
وی بابیان اینکه حمل و نقل، اسکان، مواد غذایی و جاذبه‌های توریستی بخش‌های مهم صنعت گردشگری هستند، گفت: بخش جاذبه‌های توریستی از مهم‌ترین بخش‌ها است زیرا اکثر گردشگران باهدف بازدید از مکان‌های توریستی سفر می‌کنند و معمولاً جذب مکان‌هایی می‌شوند که در نزدیکی محل زندگی‌شان وجود ندارد.
این راهنمای گردشگری بابیان اینکه متأسفانه گردشگری را صنعت نمی‌دانیم و این بسیار آسیب‌زا است، گفت: بسیاری از افرادی که در بخش گردشگری در فضای مجازی فعال هستند متأسفانه ناخواسته به این صنعت در استان آسیب می‌زنند؛ مثلاً با معرفی مکان‌های بکر در صفحه اینستاگرام خود سیلی از جمعیت را به آن مکان روانه می‌کنند. نتیجه آنکه با حجم بسیاری از زباله و آسیب‌های زیست‌محیطی منطقه روبه‌رو خواهیم شد.
وی با تأکید بر اینکه گردشگری تخصص، شعور و درک بالایی می‌خواهد و صرف اطلاعات کافی نیست، بیان کرد: حضور انبوه گردشگر بدون راهنما معنایی ندارد و جز حرکتی ضد فرهنگی و آسیب‌زا به اماکن تاریخی و جاذبه‌های طبیعی فایده‌ای ندارد.
وی ادامه داد: راهنمای گردشگری قبل از حرکت، در خلال حرکت و بعد از بازید در سه مرحله گردشگران را توجیه می‌کند و به نوعی کلاس درس برگزار می‌کند و تا پایان سفر با آن‌ها است. گردشگران در چنین فضایی و با کسب درک و شعور بالاتری به گردشگری می‌پردازند. در این صورت است که گردشگری مفید صورت می‌گیرد.
نداف نیا بابیان اینکه از بخش‌های عملیاتی صنعت گردشگری کدام یک در استان قم محقق شده است؟ گفت: هتلداری ضعیف، مارکتینگ یا بازاریابی ضعیف، ضعف آداب معاشرت با گردشگران به‌ویژه غیر ایرانی‌ها و بسیاری موارد دیگر همه نشان دهنده آسیب‌ها و ضعف‌های عمده ما در این حوزه است.
ضعف خودباوری جمعی؛ بلای جان گردشگری
وی عنوان کرد: متأسفانه دو صفت لایتغیر ما ایرانی‌ها به‌ویژه قمی‌ها یعنی ضعف خودباوری جمعی و همه چیزدان دانستن خود، از موانع اصلی عدم اعتلای سطح فرهنگ عمومی شهرمان به حساب می‌آید.
مدرس ملی فدراسیون جهانی گردشگری اضافه کرد: از نمونه‌های بسیار آسیب‌زننده به چهره شهر قم، برخوردهای دور از نزاکت و ادب برخی شهروندان ناآگاه قمی است که از آن به عنوان خوشمزگی و مزه‌پرانی یاد می‌کنند ولی متأسفانه از زاویه دید گردشگر غیربومی و به‌ویژه غیر ایرانی، بسیار توهین‌آمیز و شرم‌آور توصیف می‌شود.
وی افزود: این رفتارها به مرور ویترین بسیار زننده و شرم‌آوری از قم برای دیگران به نمایش گذاشته که سال‌ها زمان خواهد برد تا چنین لکه‌ای از یادها پاک شود ولی آیا بدون آموزش این اتفاق می‌افتد؟
نداف نیا گفت: حتی برخی شهروندان به ظاهر متدین و مذهبی به منظور حفظ حجاب برخی گردشگران داخلی و خارجی، از روش‌های بسیار خشن و به دور شئونات اخلاقی اسلامی استفاده می‌کنند. آیا به نظر شما این طرز برخورد، منجر به اصلاح خواهد شد؟ همه نیازمند آموزش هستیم و این را نباید از نهادهای دولتی توقع داشته باشیم.
وی اظهار کرد: ما به عنوان علاقه‌مندان به فرهنگ و صنعت گردشگری بایستی از هر فرصتی برای جذب دانش‌آموزان مدارس و نوجوانان و جوانان بهره ببریم و آن‌ها را برای آینده تربیت کنیم.
وی بابیان اینکه شهر قم از نظر وضعیت فرهنگی نسبت به ده سال گذشته موقعیت بسیار بهتری پیدا کرده ولی کافی نیست، گفت: قم دارای جاذبه‌های توریستی بسیار ناب و کم‌نظیری است؛ از صنعت فرش گرفته تا اماکن تاریخی و جاذبه‌های طبیعی همه پتانسیل بالایی را برای ما مهیا کرده است ولی در عمل هیچ بهره‌برداری خوبی از این گنج خداداد صورت نمی‌گیرد.
نداف نیا ادامه داد: یکی از علل آن این است که مزه پول این صنعت زیر دندان کسبه نیامده است؛ زیرا وقتی رفتار کسبه شهرهای کوچک‌تر از قم را نظاره می‌کنیم که با چه ادب و متانتی با گردشگران داخلی و خارجی رفتار می‌کنند و به قول قدیمی‌ها اخلاق خوش بهترین تبلیغ است، آن وقت بایستی شرمسار از رفتار برخی همشهریان قمی باشیم.
وی با اشاره به اینکه بخش از فرهنگ‌سازی به عهده نهادهای دولتی است که متأسفانه بسیار ناکارآمد و ضعیف و بی‌اثر ظاهر شده‌اند، افزود: اولین راهکار برای توسعه این است سرمایه گذاری بر روی بخش خصوصی است؛ یعنی ما به عنوان علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن و تاریخ، آستین را بالا بزنیم و هر یک در توان خود قدمی برداریم.
مدرس ملی فدراسیون جهانی گردشگری بابیان اینکه تبدیل شدن خانه‌های تاریخی قم به گالری موزه یکی از پیشنهادات است که نیاز چندانی به هزینه‌های سنگین ندارد، گفت: مدت مدیدی است که چشم انتظار افتتاح موزه فرش قم هستیم ولی پس از سال‌ها هیچ اتفاقی نیفتاده است و همه ارگان یا اداره دولتی خاصی را مسبب آن می‌دانند.
وی ادامه داد: بهتر نیست بخش خصوصی یا مردم‌نهادی بیاید در داخل بافت تاریخی یا یکی از بناهای تاریخی قم، بخشی را به عنوان آشنایی با صنعت فرش قم تجهیز کند تا هم آشنایی با بنای تاریخی رخ دهد و هم در فضایی تاریخی با مراحل آماده‌سازی فرش آشنایی صورت گیرد.
وی بابیان اینکه این قدم کوچک می‌تواند گردشگر را تشویق کند که به تیمچه فرش قم برود و خرید صورت بگیرد، اضافه کرد: راهکار دیگر برای اعتلای فرهنگ عمومی، آن است که کسبه شاغل در بافت تاریخی شهر را مجبور کنیم برای تمدید پروانه کسب خود دوره آشنایی با صنعت گردشگری را ببیند و پایش شود.
منبع: ایسنا
