Vakil Historical Bathحمام وکیل شیراز

حمام وکیل یک حمام عمومی قدیمی معروف در شیراز است. این حمام واقع در بخشی از محله سلطنتی بود که در زمان کریم خان زند ساخته شد. این محله شامل بناهای تاریخی و با ارزشی همچون ارگ کریمخان،  بازار وکیل و مسجد وکیل است همگی این بناها  در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده اند.

حمام وکیل شیراز یکی از بزرگ ‌ترین حمام‌های قدیمی و سنتی ایران است. این حمام تا ۹۰سال پیش به عنوان حمام استفاده می شد، ولی بعد از مدتی تبدیل به یک ورزشگاه سنتی برای برگزاری ورزظ های پهلوانی و زورخانه ای شد.

حمام وکیل توسط کریم خان زند در دوره زندیه ساخته شد و حالا به عنوان یکی از پیشرفته ترین نمونه های معماری در دوره خود محسوب می شود. امروزه  این حمام تبدیل به یک موزه مردم شناسی با مجسمه های مختلف است که جنبه های مختلفی از زندگی اجتماعی در دوره زندیه را نمایش می دهند.

در زمان های دور مردم پس از حمام کردن در حمام وکیل، در گرمخانه زیبای حمام که دارای سقف طاق‌ دار، ستون‌های بلند و یک حوض زیبا است، استراحت می‌کردند.  حالا، مغازه داران محلی در بین این حمام و گرمخانه غرفه هایی دارند و اجناس محلی و … می فروشند.

این حمام ، توسط کریم خان زند و در خیابان طالقانی در درب شازده  ، در سال ۱۱۸۷ قمری ساخته شده است.

ویژگی های معماری حمام وکیل

حمام وکیل،  بر اساس پیشرفته ترین اصول معماری آن زمان ساخته شده است . به عنوان مثال، دارای یک درب ورودی کوچک است یک راهرو شیب دار دارد که به دهلیز پایین تر از سطح زمین می رسد. ورودی رختکن،  زاویه دار ساخته شده  است تا از خروج گرمای داخل حمام و ورود سرما به داخل جلوگیری شود.  کف  زمین سنگفرش شده است و زیر آن راهروی باریکی قرار دارد که هوای گرم و بخار از آن عبور می کند تا کف حمام زودتر گرم شود، در واقع این راهرو مانند یک سیستم گرمایشی مدرن عمل می کرده است. در جنوب حمام مخزنی با دو دیگ بزرگ در داخل آن برای گرم کردن آب وجود دارد. همچنین در وسط هر طاقچه یک استخر مرمری قرار دارد. برخی از نقش های زیبای زیر گنبد، حکایت های مذهبی , عاشقانه , سنتی و تخیلی در خود دارد . اگرچه قدمت ساخت حمام وکیل به حدود 260 سال پیش باز می گردد، اما در ساخت آن از هوشمندانه ترین اصول مهندسی استفاده شده است.

تفاوت حمام وکیل با سایر حمام ها در این است که نور آن توسط شیشه ها و آیینه کاری هایی که در سقف  انجام شده است تامین می شود. همچنین چند سکوی مخصوص  در رختکن برای تعویض لباس  وجود دارد.

نقاشی های تحسین برانگیز بر روی دیوارهای حمام وکیل مفاهیم جالبی از قهرمانان ایرانی، حماسی و روایات مذهبی دارد که ریشه محکمی در باورهای مردم آن زمان  دارد. آن ها تصاویری با مفهوم مذهبی مثل اسماعیل و ابراهیم یا داستان افتادن حضرت یوسف در چاه و داستان های عاشقانه از داستان های کهن ایرانی مانند خسرو و شیرین و برخی نقاشی ها مانند گل و گلدان هستند.

جمام کردن در گذشته چیزی  فراتر از شستن خود بود. مردم با  هم تعامل داشتند و ساعت ها صحبت می کردند. غریبه ها به راحتی با هم ارتباط برقرار می کردند و از زندگی خود صحبت می کردند .

در حمام های سنتی از جمله حمام وکیل شیراز، علاوه بر شست و شو ها و ماساژ ایرانی، مراسمی مانند حنابندان  و چله نوزادان نیز در حمام های سنتی برگزار می شده اند.حتی حمام ها مکانی بودند که بسیاری از مادر ها برای پسرشان عروس پیدا می کردند!

حنابندان در حمام وکیل

در بخشی از حمام وکیل شیراز، برگزاری مراسم حنابندان به عنوان یک رسم قدیمی به تصویر کشیده شده است که با نوای «واسونک» تکمیل می شود. واسونک  یک آیه ای است که در وصف عشق و آرزو آمده است.

در برگزاری این مراسم، عروس را به حمام یا خزانه حمام می برند و می شویند و سپس در کف حمام می گذارند و یک تکه نبات زیر پایش می گذارند. در این هنگام دلاک شروع به مالیدن  حنا روی دست و پای عروس می کند. در حالی که به دست عروس حنا می زنند، چند  خانم دور عروس جمع می شوند و واسونک را می خوانند.

مراسم چله در حمام وکیل

چله یکی دیگر از مراسماتی است که در حمام ها برگزار می شده است. در مراسم چله،‌ در چهلمین روز تولد نوزاد،  دایه کودک را با آب می ‌شوید و سپس کودک را روی سر مادر می‌ گیرد و کودک را با کاسه ‌ای به نام چهل آب می‌ کشند. چهل آب کاسه ای است که بر روی آن چهل نام خداوند حک شده است.

زمان مناسب برای بازدید

اکثر مردم در هنگام تعطیلات نوروز به شیراز سفر می کنند. در نوروز جاذبه های تاریخی و طبیعی شیراز بیش از حد شلوغ است و ممکن است نتوانید خوب از آن ها لذت ببرید، بنابراین بهتر است در اواسط اردیبهشت یا در فصل پاییز به شیراز سفر کنید.

می توانید از بوی شکوفه های  نارنج در شهر لذت ببرید و آثار تاریخی بسیاری را ببینید.

دسترسی به حمام وکیل

اگر با وسیله نقلیه خود به شیراز سفر می کنید باید به سمت بلوار کریم خان زند حرکت کرده و پس از عبور از میدان شهدا وارد خیابان طالقانی شوید.می توانید  ماشینتان را  در همین خیابان پارک کنید و تا حمام، ۱۰۰ متر پیاده روی داشته باشید .

با این حال، اگر از وسایل نقلیه عمومی مانند مترو استفاده می کنید، پس از رسیدن به ایستگاه زندیه، بهتر است تا ورودی سرویس بهداشتی پیاده روی کنید.

از آنجایی که حمام وکیل در داخل محوطه تاریخی زندیه قرار دارد می ‌توانید تمام خانه‌ها، بازارها، مساجد، آرامگاه‌ها و ارگ‌های کریمخان زند را ببینید.  از حمام وکیل تا ینا های تاریخی دیگر منطقه باید از ۱ تا ۱۵دقیقه پیاده روی کنید.

غذاخوری های اطراف

رستوران های سنتی زیادی مانند شرزه، سرای مهر و رستوران سنتی تاریخی وکیل در اطراف حمام وجود دارند  که کمتر از ۱۰دقیقه با آن ها فاصله دارید.