Sergeny Parajanov Museumموزه سرگنی پاراجانف ارمنستان

موزه سرگنی پاراجانف ارمنستان توسط دولت جمهوری ارمنستان در سال 1988 تأسیس شد و شامل دو ساختمان در ایروان بود. این موزه ی محبوب و خاص ارمنستان که فضای جالب و متفاوتی دارد،‌ به یاد هنرمند و کارگردان معروف ارمنی به نام سرگنی پاراجانف ساخته شده است.  ساخت موزه به دلیل زلزله فاجعه بار در سال 1988 به تعویق افتاد و در سال 1991 افتتاح شد. استاد پاراجانوف هرگز نتوانست موزه جدید خود را ببیند. اگر شما هم به تاریخ ارمنستان علاقه دارید، در تور ارمنستان خود، از موزه سرگنی پاراجانف ارمنستان بازدید کنید.

سرگنی پاراجانف کیست؟

پاراجانف در سال 1924 در تفلیس گرجستان متولد شد، نه تنها یک هنرمند، بلکه یکی از کارگردانان نادر سینما بود که سهم زیادی در توسعه سه سینمای ارمنی، اوکراینی و گرجی داشت. این هنرمند کارگردان اما در سال 1964 با فیلم «سایه‌های اجداد فراموش شده» «اسب‌های وحشی آتش» شهرت جهانی پیدا کرد.

یکی از بزرگترین استادان سینما، سرگئی پاراجانف است که دو شاهکارهنری متوالی به نام‌های سایه‌های نیاکان فراموش شده (1964) و رنگ انارها (1969) خلق کرد و طرفداران افسانه‌ای چون فلینی، گدار و تارکوفسکی داشت و البته  سه بار هم زندانی شد.  آثار هنری او  به ویژه کلاژهای مونالیزا او را در کنار پیکاسو و وارهول قرار داد. حداقل چهار کشور  ارمنستان، گرجستان، اوکراین و روسیه  ادعا می‌کنند که  سرگنی متعلق به آن ها است و کارگردانان بزرگ از هالیوود گرفته  تا ایران، طراحان مد از نیویورک تا برزیل، دانشمندان برنده جایزه پولیتزر و موسیقی‌دانان فوق‌ ستاره همگی  اثری تحت تأثیر و الهام گرفته از این نابغه خلق کرده‌اند.

علت معروفیت پاراجانف در هنر سینما قبل از هر چیز زبان فیلم شاعرانه اصیل اوست که  برای هم دوره ای هایش بسیار ارزشمند است. سیستم زیبایی شناسی او شامل هنر کلاستیک، بر اساس سنت های هنر ارمنی، شرقی و اروپایی است. با این که آثار خلق شده توسط  سرگئی پاراجانف شاهکار های قابل توجهی هستند، کمتر از دیگر همتایان خود شناخته شده اند، ‌در حالیکه اسطوره هایی چون  فلینی، تارکوفسکی، آنتونیونی، گدار، هرچند در زمان‌های مختلف، پاراجانف را «نابغه»، «استاد» و «جادوگر» نامیده‌اند.

پاراجانف بهای سنگینی برای انتقاد صریح خود از سینمای شوروی و مقامات آن پرداخت کرد، استودیوهای فیلم شوروی پس از فیلم رنگ انارها تمام پروژه های او را رد کردند و او در سال 1973 دستگیر و در سال 1974 به 5 سال زندان در اوکراین محکوم شد. این دستگیری  اعتراضات بین المللی توسط افرادی مانند تروفو، بونوئل، پازولینی و آنتونیونی به دنبال داشت ، این اعتراضات در اروپا و ایالات متحده، و همچنین در خود اتحاد جماهیر شوروی، جایی که واقعا خطرناک بود، رخ داد. شایان ذکر است، دوست صمیمی او میخائیل وارتانوف، که به دلیل بازی در فیلم مستند “رنگ سرزمین ارمنی” (1969) در لیست سیاه قرار گرفته بود، از تنها استودیوی فیلمسازی ارمنستان توسط درخواست دادستان کل ارمنستان اخراج شد. سرانجام، لیلیا بریک، معشوق مایاکوفسکی، شاعر کمونیست فرانسوی لوئی آراگون شخصاً به برژنف رهبر شوروی که پاراجانف را در سال 1977 آزاد کرد، درخواست آزادی پاراجانف را داد.

پاراجانف به زادگاهش تفلیس در جمهوری گرجستان بازگشت، اما بیکار ماند. در این مدت او آثار هنری زیادی خلق کرد، که یکی از آن ها کلاژهای خارق ‌العاده مونالیزا است. سرانجام، 15 سال پس از رنگ انارها، به لطف تلاش روشنفکران گرجستان، پاراجانف اجازه کارگردانی پیدا کرد. او شاهکار گرجی خود، یعنی  افسانه قلعه سورام (1984) را خلق کرد، اما مجبور شد اعتبارکارگردانی اش را با بازیگر سرشناس دودو آباشیدزه (که در آن ایفای نقش کرد اما کارگردانی فیلم را برعهده نداشت) به اشتراک بگذارد. تصادفاً در سال 1983، دوست پاراجانف، میخائیل وارتانف، اولین فیلم خود را به عنوان کارگردان پس از نزدیک به 10 سال، منصوب کرد.

فیلم بعدی که پاراجانف کارگردانی کرد شاهکار آذری اش «آشیک کریب»  بود که آن را به دوستش آندری تارکوفسکی تقدیم کرد که در سال 1986 درگذشت، و دوران کودکی ایوان او الهام بخش پاراجانف برای رهایی از سبک رئالیسم سوسیالیستی در سال 1964 بود. آشیک کریب همچنین برگزیده جشنواره های معتبر ونیز و نیویورک شد و برنده جایزه آکادمی فیلم اروپا شد.

موزه سرگنی پاراجانف

این موزه در یک ساختمان سنتی به سبک قفقازی واقع شده و از دو طبقه تشکیل شده است. مجموعه موزه پاراجانف شامل بیش از 600 اثر هنری او است که بخش بزرگی از آنها در شهر ایروان و در موزه هنرهای عامیانه ارمنی در سال های 1988 و 1989 به نمایش گذاشته شد. قبل از اینکه این اقلام از خانه پاراجانف از تفلیس گرجستان به ارمنستان منتقل شوند، نمای بیرونی  و داخلی توسط دوست نزدیک او، میخائیل وارتانوف، برای مستند برنده جایزه پاراجانوف فیلمبرداری شد. آرشیو موزه پاراجانف همچنین شامل مکاتبات گسترده مدیر با آندری تارکوفسکی، میخائیل وارتانوف، فدریکو فلینی، یوری نیکولین، لیلیا بریک و دیگر شخصیت‌های فرهنگی است. نمایشگاه موزه شامل بیش از 250 اثر، سند و عکس است. دو اتاق یادبود نیزدر این موزه مورد  بازسازی قرار گرفت .

این موزه  حدود 50 نمایشگاه  در شهرهای مختلف از جمله کن، آتن، توکیو، مسکو، رم، تهران و هالیوود برگزار کرده است.

آثار هنری پاراجانف 

مجموعه‌ها، کلاژهای تخت و سه‌بعدی، طراحی‌ها، عروسک‌ها و اسکیس‌های فیلم بیشتر در طول 5 سال حبس و 15 سال بیکاری او خلق شده‌ اند و واکنش متمایز او به زندگی و رویدادهای اطرافش، نشان دهنده قدرت درک او از جهان است. آثار پاراجانف هیچ تشابه مستقیمی در دنیای هنر ندارد و با فانتزی، شوخ طبعی شگفت زده می کند. استفاده از مواد و اشیاء مختلف به آثار سرگنی پاراجانف جذابیت و درخشندگی خاصی می بخشد. آثار هنری موزه پاراجانف در سراسر جهان، در ایالات متحده، اروپا و آسیا به نمایش گذاشته شده است. اولین نمایشگاه مشترک پاراجانف و وارتانف در جشنواره بین المللی فیلم بوسان در کره جنوبی برگزار شد.

مجموعه موزه شامل بیش از 1400 اثر هنری است که در میان آن ها فیلمنامه ها و لیبرتوهایی منتشر نشده است. در سالهای 1988 و 1989  بود که بخش بزرگی از این آثار در موزه هنرهای عامیانه ارمنستان به نمایش گذاشته شد. به وصیت پاراجانف اثاثیه و وسایل شخصی او از خانه کودکی اش به ارمنستان آورده شد. نمایشگاه موزه شامل بیش از 250 اثر، سند و عکس است.

موزه پاراجانوف که یکی از محبوب‌ترین موزه‌های پایتخت ارمنستان است ،هر هفت روز هفته از ساعت 10:30 صبح تا 17:00 باز است.