Narenjestan Qavam gardenباغ نارنجستان قوام در شیراز

شیراز پر از باغ های زیبا و درختان نارنج است. اگر در شهر شیراز قدم بزنید،‌ درختان و باغ های زیادی را میبینید که در شهر قرار دارند. یکی از این باغ های محبوب نارنجستان قوام است که در شیراز شناخته شده است. این باغ از دوره قاجاریه جامانده که توسط قوام السطنه، نخست وزیر دوره قاجار، در شیراز ساخته شد. باغ قوام نارنجستان دارای ساختمانی زیبا و آینه کاری شده است که محل زندگی خاندان قوام بوده است. هنگام سفر به شیراز،‌ نباید دیدن آن را از دست بدهید. این باغ داری بخش های مختلفی است و  هر کدام از آن ها با دقت و ظزافت خاصی طراحی شده اند.

باغ نارنجستان قوام شیراز یکی از زیباترین و گرانبها ترین آثار دوره قاجاریه است.این بنا در زمان خود به عمارت بیرونی معروف بوده و عمارت داخلی (‌ اندرونی) خانه ی زینت الملوک قوام بوده است که خانم ها به آن جا رفت و آمد می کردند و از طریق یک تونل زیرزمینی به کاخ نارنجستان راه داشته است.

باغ نارنجستان قوام وعمارت آن به دلیل وجود هنرهایی چون آینه کاری، شیشه گری، طراحی، منبت کاری، کنده کاری، گچ بری های زیبایش ، یکی از زیباترین بناهای  دوره قاجاریه در شیراز است.

این باغ زیبا ، شما را به گذشته می برد و قدم زدن در آن،‌ ابهت و زیبایی گذشته اش را برایتان تداعی می کند . این باغ به دلیل داشتن درختان نارنج بسیار، نارنجستان نام گذاری شده است. وقتی که در باغ قدم می زنید، از همه جای آن بوی نارنج به مشامتان می رسد.

این باغ زیبا در خیابان لطفعلی خان واقع شده است و به خوبی هنر معماری ایرانی را نشان می دهد و زیبایی ها و ظرافت آن روح هر انسانی را لمس می کند.

تاریخچه نارنجستان قوام

گفته می شود که در زمان حکومت فتحعلی شاه ، ‌ابراهبم خان کلانتر شیراز بود. خاندان شاه و اطرافیانش او را به ابراهیم خان بد بین کردند و باعث شدند شاه قصد کشتن ابراهیم خان را بکند. پس ازر مدتی، تمام اعضای خانواده ابراهیم خان به جز پسر کوچک و بیمارش ، به دستور شاه کشته شدند. سال ها بعد، این پسر ابراهیم خان،‌ علی اکبر، نزد شاه رفت و خود را معرفی کرد. شاه که از عمل خود و قتل خانواده علی اکبر پشیمان شده بود،‌ او را والی شهر شیراز کرد و لقب قوام الملک را به او داد.

پس از مرگ علی اکبر،‌ پسر او که قوام الملک دوم بود،‌  خانه قوام الملک را در شیراز ساخت که این بنا توسط قوام الملک سوم تکمیل شد.باغ نارنجستان و عمارت داخل آن ، محل برگزاری جسن ها و مراسمات بود و در آن پذیرایی های رسمی صورت می گرفت. خانه زینت الملوک که در همسایگی باغ قرار داشت ،‌ اندرونی بود و زنان خانواده در آن زندگی می کردند. این بنا در سال ۱۳۴۳ توسط ابراهیم خان قوام الملک پنجم به دانشکده هنر شیراز اهدا شد و هم اکنون تبدیل به موزه معماری شده است.

معماری باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان براساس اصل تقارن طراحی شده است و اشکال با نظم و دقت خاصی در کنار هم قرار گرفته اند. تالار آینه در وسط عمارت قرار گرفته اند و اتاق ها نیز در راست و چپ عمارت ساکن شده اند. طبق کتیبه های به حا مانده در درون عمارت،‌این بنا در بین سال های ۱۲۵۷تا ۱۲۶۷ ساخته و تکمیل شده است.

در زمان ابراهیم خان قوام الملک پنجم،  رضا شاه به سلطنت رسید و قرار دادن اسامی اشخاص بر روی بناها را ممنوع کرد. ابراهیم خان پنجم این بنا را اهدا کرد و سپس این باغ که مخصوص خانهدان قوام بود، به یک مکان عمومی تبدیل شد و نام‌ آن نارنجستان نام گرفت.  سه سال بعد از اهدای باغ ،‌ ابراهیم خان قوام از دنیا رفت و این گونه بود که خاندان قوام السلطنه به پایانشان رسیدند، اما باغ قوام الملک که یادگار زیبای آن هاست،‌‌ همچنان پابرجا مانده است.

در زمان وقوع انقلاب اسلامی، باغ و بخش شرقی ایوان عمارت، آهش گرفت و در آهش سوخت؛ به گونه ای که دیگر نمی شد آن را تعمیر کرد. در زمان جنگ نیز بخشی از خانواده های جنگ زده  برای مدتی در عمارت ساکن شدند و صدمات جبران ناپذیری به عمارت و باغ وارد شد.

بخش های مختلف باغ 

ساختمان های باغ: ساختمان های باغ که در بخش های شرقی و جنوبی عمارت قرار دارند، در خود حسینیه ، حمام،‌ مکتب خانه و اندرونی که همان خانه زینت الملوک قوام است، دارند. این باغ دارای اصطبل اسب ها ، زنجیرخانه و بازارچه نیز بود که بعد ها برای تاسیس خیابان لطفعلی خان تخریب شد.

ساختمان های این بخش شامل شاهکار های منبت کاری،‌آینه کاری،‌کاشی کاری و گچ بری های بی نظیری است که  خیلی از آن ها در اثر آتش سوزی از بین رفته اند.

 زیر زمین باغ

این زیر زمین ، بخش مهمی از باغ نارنجستان است. خاندان قوام از طریق این زیر زمین، به خانه های یکدیگر راه داشتند.  زیر اتاق آینه کاری که در ضلع غربی قرار دارد،‌ یک تونلی قرار دارد که شاه نشین نام داشته و در فصل تابستان،‌ خنک بوده است و افراد خانه برای در امان ماندن از گرما به تونل می رفتند.

حمام چگینه 

حمام چگینه،‌ یکی از حمام های تاریخی و محبوب شیراز است که از طریق تونل موجود در باغ نارنجستان،‌ می شود به آن راه پیدا کرد . یک حمام دیگر که به حمام چگینه وصل است ، کشف شده است که گویا حمام اختصاصی و جداگانه مخصوص خاندان قوام بوده است.

موزه نارنجستان

اخیرا زیر زمین ضلع شمالی ،‌ مورد تعمیر قرار گرفت و تبدیل به موزه شده است .  در این موزه، اشیا قیمتی و عتیقه ها از جمله سکه های قدیمی،‌ تابلو ها، ‌ظروف ،‌ کاشی کاری ها و … قرار دارند.

در این موزه، ‌نه فقط آثار مربوط به دوره قاجار،‌ بلکه آثار باستانی قدیمی تری حتی مربوط به ۳۰۰۰ سال پیش هم در این موزه قرار دارند . موزه ی نارنجستان در سال ۹۵ به عنوان بهترین موزه کشور انتخاب شد .