حرم رضوی
حرم امام رضا علاوه بر ارزش مذهبی، ازنظر قدمت تاریخی نیز مورد اهمیت قرار میگیرد و در دوران زیادی از تاریخ به دستور
پادشاهان و حاکمان در به تکمیل و ترمیم آن اقدام شده است. تاجایی که قدمت بخش هایی از حرم به دهه 610 هجری
قمری برمی گردد. نخستین سنگ مزار با ارزش علی بن موسیالرضا از جنس مرمر با ابعاد در۴۰ و عرض ۳۰ سانتیمتر در
سده ششم قمری ساخته شده است.این سنگ قیمتی که بر روی آن تاریخ ولادت و شهات حضرت با خط کوفی حک شده،
هماکنون در موزه حرم صیانت میشود.

سنگی که هم اکنون در سرداب بر روی مزار قرار دارد،دومین سنگ مزار امام شریف است.این سنگ سفید مرمر آهکی
دارای 60سانتی متر طول و عرض40 سانتی متری است.در سال 1379 همزمان با نصب پنجمین ضریح حضرت، سومین
سنگ مزار از معدن توران یزد به رنگ سبز چمنی با ابعاد در2/20 و عرض 1/10 سانتیمتر به ضخامت یک متر با وزن ۳۶۰۰
کیلوگرم در طبقه همکف نصب گردید.

سنگی که هم اکنون در سرداب بر روی مزار قرار دارد،دومین سنگ مزار امام شریف است.این سنگ سفید مرمر آهکی
دارای 60سانتی متر طول و عرض40 سانتی متری است.در سال 1379 همزمان با نصب پنجمین ضریح حضرت، سومین
سنگ مزار از معدن توران یزد به رنگ سبز چمنی با ابعاد در2/20 و عرض 1/10 سانتیمتر به ضخامت یک متر با وزن ۳۶۰۰
کیلوگرم در طبقه همکف نصب گردید.
همانطور که گفته شد پیکر مطهر امام قسمت بالای قبر هارونالرشید که برفراز بقعه، قبهای(گنبد نیمکرهای شکل)بود، دفن
شد.بقعه در زمان حکومت سامانیان و غزنویان، تعمیر و تزیینات به آن اضافه شد. با این حال در دوران حکومت سلطان سنجر
سلجوقی نخستین گنبد که از جنس کاشی و دارای مقرنسهای آیینهکاری شده بود، بر روی حرم امام رضا بر فراز قبر
ایشاننصب شد که تا امروز هم به جا مانده است. در زمان سلطان محمد خوارزمشاه نیز حرم را با مرغوبترین کاشیهای
آن زمانتزیین شد و طبق دستور سلطان محمد محراب نیز به حرم اضافه شد. در دوره غزنویان با دستور ابن معتز حاکم
شیراز، منارهگنبد بنا شد. نخستین ضریح بسیار ارزشمند، از جنس چوب، طلا و نقره در دوران صفویه و در اواسط قرن دهم
هجری قمریساخته شده است.
در سال ۱۱۶۰ هجری قمری نوه نادرشاه افشار به نام شاهرخ میرزا با فرسوده شدن اولین ضریح حرم، دومین ضریح حرم را
از جنس یاقوت و زمرد به نام نگیننشان به حرم هدیه کرد.این ضریح هماکنون در زیر ضریح چهارم حضرت و در سرداب
نگهداری می شود.

در سال ۱۲۳۸ هجری قمری در دوران حکومت فتحعلی شاه ضریح سوم به ابعاد ۳ در ۴ متر با ورقههای طلاکوبی شده در
حرم نصب گردید. این ضریح در سال ۱۳۳۸ با توجه پوسیدگی پایهها و برای مشاهده عموم به موزه حرم مطهر انتقال داده
شد.
چهارمین ضریح حضرت در سال ۱۳۳۸ به نام ضریح طلا و نقره و معروف به شیر و شکر بر روی ضریح دوم قرار گرفت.
سیدابوالحسن حافظیان و وظیفه تزیین ضریح را عهده دار بود.بر وری چهار گوشه این ضریح خوشههای انگور از جنس طلا
نصب شده است. ضریح طلا و نقره بعد از4۱ سال در سال 1379 به موزه استان قدس منتقل شد.
ضریح پنجم با وزن ۱۲ تن هم اکنون طبقه همکف حرم قرار دارد. ساخت این ضریح متشکل از فولاد و چوب گردو حدود ۷ سال
تداوم یافت.سمت غرب ضریح مطهر حضرت امام رضا مسجدی قراردارد با زارههای از سنگ مرمر و دیوار و سقفی با
کاشیکاری بسیار زیبایی است که کمتر کسی نام آن را میداند. مسجد بالاسر قدیمی ترین و دراصل اولین بنای ساخته
شده در حرم است.

در زمان تیموریان در سده نهم به نام همسر شاهرخ تیموری (گوهرشاد بیگم) یکی دیگر از مساجد قدیمی و زیبای حرم،
مسجد گوهرشاد ساخته شد. این مسجد که در صحن جنوبی حرم واقع شده یکی از زیباترین مساجد حرم به حساب می اید
و ساخت آن 12سال به طول انجامید.در کنار حرم رضوی که خود مجموعه ای دربرگیرندهی از آرامگاه امام رضا، مسجد
گوهرشاد، رواقهای وسیع،دو کتابخانه، موزه، دانشگاه علوم اسلامی، چهار مدرسهی علوم دینی، رضوی و یک سالن
غذاخوری است، میتوان آرامگاه شیخ نخودکی، مسجد هفتاد و دو تن،آرامگاه خواجه ربیع، مصلی طرق، آرامگاه پیرپالاندوز،
گنبد خشتی، گنبد سبز،آرامگاه خواجه مراد،آرامگاه امام زاده یحیی، آرامگاه خواجه اباصلت، و گنبد هارونیه را به عنوان سایر
جاذبه مذهبی در مشهد و اطراف آن معرفی کرد.منطقهی توس قبل از رونق شهر مشهد همواره مورد توجه بوده، اما
متاستفانه بناهای تاریخی زیادی از این مکانها برجای نمانده است.